ენგურჰესის გენერალური დირექტორი: გამოსავალი არის ერთადერთი - აფხაზეთის გამრიცხველიანება [Video]
რამ გამოიწვია აფხაზეთში ელექტროენერგიაზე გრაფიკის დაწესება, ეს
მაშინ, როცა ენგურჰესის მიერ გამომუშავებულს
თითქმის სრულად ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებლებს აწვდიან, რა უნდა
გაკეთდეს არსებული ვითარების გასაუმჯობესებლად, ამ საკითხებზე
„ლაივპრესი“ ენგურჰესის გენერალურ დირექტორს, ლევან მებონიას ესაუბრა.
„ჩერნომორენერგომ“ აფხაზეთში ელექტროენერგიის მიწოდებაზე გრაფიკი 25
იანვრიდან დააწესა. შეზღუდვა კომპანიის ცნობით, 15 აპრილამდე
იმოქმედებს. თავის მხრივ, მისმა გენერალურმა დირექტორმა, ასლან
ბასარიამ ელექტროენერგიის შეზღუდვით მიწოდების მიზეზად „აფსნიპრესს“
ენგურჰესზე წყლის მარაგის სიმცირე დაუსახელა. „ლაივპრესს“ ენგურჰესის
საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის უფროსმა ალექსანდრე
ახვლედიანმა 25 იანვარს განუცხადა, რომ აფხაზეთს ელექტროენერგიას ამ
ეტაპზე იმავე მოცულობით აწვდიან ელექტროენერგიას, რაზეც შეთანხმება
არსებობს და მათი მხრიდან შეზღუდვები არ არის.
„ლაივპრესი“: იმ პირობებში, როცა ზამთარში ენგურჰესის მიერ გამომუშავებულ ელექტროენერგიას თითქმის სრულად მოიხმარს აფხაზეთი, რატომ დაუწესდათ მათ შუქზე გრაფიკი?
ლევან მებონია: ორმა ფაქტორმა, ელექტროენერგიის მოხმარების ზრდამ, აქეთ გვალვიანმა წელიწადმა და ძალიან მცირე შემონადენმა მდინარეში. თუ შევადარებთ 35 წლიან პერიოდს, გასულ პერიოდს ენგურჰესის ექსპლუატაციიდან, საშუალოდ წლიური ხარჯი ივნის-ივლისს-აგვისტოში 2015 წელს, დაახლოებით 30%-ით ნაკლები იყო, ვიდრე იმ წლებში. ამიტომ, წყალსაცავი ვერ შეივსო 15 მეტრით. ეს ძალიან დიდი მოცულობაა. ელექტროენერგიაში დაახლოებით 215 კილოვატ საათამდე. ყველაფერმა ამან ცუდი გავლენა მოახდინა ამ საკითხზე. მაგრამ აქ მაინც მთავარი არის ელექტრეოენრგიის ზრდა. თუ ელექტროენერგიის მოხმარების ზრდა ამ ტემპებით გაგრძელდება და კონტროლს არ დაექვემდებარება, ბუნებრივია, მომავალ წლებში ენგური კი არა, მეორე ელექტროსადგურიც რომ იყოს, არ ეყოფა აფხაზეთს. ენგურჰესის წყალსაცავში აკუმულირებულია დაახლოებით 575 მილიონი კილოვატ საათის ექვივალენტი წყალი. თუ ავიღებთ ნოემბრიდან მარტის ჩათვლით პერიოდს, როცა ყველაზე მცირე შემონადენია მდინარეში, და მხოლოდ წყალსაცავების რესურსზე მუშაობს, იქ 575 მილიონი როგორც ვთქვით, აქეთ ამ წყლის ხარჯზე 300 მილიონი, სულ 850 მილიონი კილოვატ-საათი შეიძლება ვიანგარიშოთ ამ თვეებში. დაახლოებით 220 მილიონ კილოვატ-საათს მოიხმარს თითოეულ თვეში ნოემბრიდან ვიდრე აპრილამდე აფხაზეთი და ეს კილოვატ-საათები არანაირად არ ეყოფა. აქ გამოსავალი არის ერთადერთი - ელექტროენერგიის მოხმარების შეზღუდვა გამრიცხველიანების ხარჯზე და აღრიცხვის სისტემის მოწესრიგება.
„ლაივპრესი“: ამ თემაზე თუ გქონდათ საუბარი აფხაზურ მხარესთან?
ლევან მებონია: კი, ენერგეტიკის საკითხთან დაკავშირებით ხშირად იმართება ქართულ აფხაზური შეხვედრები. „ჩერნომორენგოს“ ხელმძღვანელობაც ხედავს შექმნილ სიტუაციას და ცდილობს გამოსავლის მოძებნას, თუმცა საკმაოდ დიდ ფინანსებთან არის დაკავშირებული გამრიცხველიანება და დროსთან. აქვთ მათ გარკვეული გეგმები ამ მიმართულებით და ვფიქრობ განახორციელებენ. სხვანაირად ძალიან მძიმე დღეში ჩავვარდებით ჩვენც და ისინიც.
„ლაივპრესი“: რაც შეეხება ელექტროენერგიის პროცენტულ განაწილებას, თქვენ აღნიშნეთ, რომ ეს ხდება ზეპირი შეთანხმების საფუძველზე...
ლევან მებონია: ასეთი ოფიციალური ხელმოწერილი დოკუმენტი არ არსებობს. ომის შემდეგ შეიკრიბნენ აფხაზი და ქართველი ენერგეტიკოსები და დაახლოებით დაადგინეს, რომ ფონდების 60% მდებარეობს ქართულ მხარეს. თუმცა 2000 წლამდე ეს საკითხი არ იდგა ასე მწვავედ, იმიტომ, რომ აფხაზეთში არ იყო ამდენი მოხმარება, და ელექტროენერგია ყველას ყოფნიდა, მაგრამ ბოლო წლებში გაზრდილმა მოხმარებამ ასეთი შედეგი გამოიღო.
„ლაივპრესი“: საჭიროა თუ არა იყოს ასეთი შეთანხმება, და საერთოდ, როგორ ხდება თქვენს შორის თანამშრომლობა?
ლევან მებონია: არა, ახლა შეთანხმება და ამის დაცვა ძალიან ძნელია. მთავარია, ვინც მოიხმარს ელექტროენერგიას, გადაიხადოს შესაბამისი თანხა.
„ლაივპრესი“: დღეს რას იხდიან ისინი?
ლევან მებონია: არაფერს არ იხდიან. და თუ ასე გაგრძელდა..ზამთრის პერიოდში ჩვენ იძულებული ვართ ავიღოთ მოკლევადიანი სესხები ჩვენი საექსპლუატაციო ხარჯებისთვის. მერე ზაფხულის შემოსავლების ხარჯზე ვფარავთ. ჯერჯერობით ეს იძლევა საშუალებას, რომ ჰესმა განაგრძოს ფუნქციონირება, მაგრამ თუ ასეთი ტემპებით გაიზრდება მოხმარება აფხაზეთში, და იქიდან თანხა არ შემოვიდა შესაბამისი, ასე ვერ გაგრძელდება.
„ლაივპრესი“: რომ დავაკონკრეტოთ, ქართული მხარე იღებს სესხებს, როდესაც არ არის შემოსავალი აფხაზური მხარიდან?
ლევან მებონია: ზამთრის თვეებში, როცა თითქმის მთლიანად მიაქვს აფხაზეთს, მაშინ შემოსავალი არ გვაქვს, და ამ პერიოდში 3-4 თვე ვიღებთ სესხებს. მაგრამ შემდეგ აპრილიდან, როცა იწყება წყალდიდობა, ოქტომბრის ჩათვლით, შემოსავალი იზრდება, სესხებსაც ვფარავთ და სხვა საექსპლუატაციო ხარჯებისთვისაც გვყოფნის. მაგრამ, რაც უფრო გაიზრდება მოხმარება და მეტი ელექტროენერგია წავა აფხაზეთისკენ, თუ იქიდან თანხა არ შემოვიდა, მაშინ ის ბალასნიც დაირღვევა და ვეღარ შევძლებთ საქონლის ექსპლუატაციას.
„ლაივპრესი“: ასეთი კრიზისული ვითარება იყო ადრეც?
ლევან მებონია: შარშან ზღვარზე ვიყავით, მაგრამ ცოტა ადრე დაიწყო წყალდიდობა, ზამთარიც ასეთი ცივი არ იყო და დათბა ადრე. მაგრამ ვიმეორებ, თუ არ მოხდა ელექტროენერგიის აღრიცხვის მოწესრიგება, მომავალი წელი უფრო მძიმე იქნება.
„ლაივპრესი“: როგორ წარმოგიდგენიათ მომავალი წლის ზამთარი, თუ აფხაზურმა მხარემ ვერ მოასწრო ამ საკითხის მოწესრიგება?
ლევან მებონია: ბოლო შეხვედრაზე აფხაზურმა მხარემ განაცხადა, რომ მათ აქვთ კონკრეტული გეგმა, იწყებენ გამრიცხველიანებას, დაველოდოთ. მე მეტს ვერაფერს ვერ გეტყვით. ვხედავ, რომ შეხვედრებზე შეწუხებულები არიან და ესმით არსებული ვითარება, და ცდილობენ გამონახონ გზები. გზა კი ერთადერთია - გამრიცხველიანება.
„ლაივპრესი“: იმ პირობებში, როცა ზამთარში ენგურჰესის მიერ გამომუშავებულ ელექტროენერგიას თითქმის სრულად მოიხმარს აფხაზეთი, რატომ დაუწესდათ მათ შუქზე გრაფიკი?
ლევან მებონია: ორმა ფაქტორმა, ელექტროენერგიის მოხმარების ზრდამ, აქეთ გვალვიანმა წელიწადმა და ძალიან მცირე შემონადენმა მდინარეში. თუ შევადარებთ 35 წლიან პერიოდს, გასულ პერიოდს ენგურჰესის ექსპლუატაციიდან, საშუალოდ წლიური ხარჯი ივნის-ივლისს-აგვისტოში 2015 წელს, დაახლოებით 30%-ით ნაკლები იყო, ვიდრე იმ წლებში. ამიტომ, წყალსაცავი ვერ შეივსო 15 მეტრით. ეს ძალიან დიდი მოცულობაა. ელექტროენერგიაში დაახლოებით 215 კილოვატ საათამდე. ყველაფერმა ამან ცუდი გავლენა მოახდინა ამ საკითხზე. მაგრამ აქ მაინც მთავარი არის ელექტრეოენრგიის ზრდა. თუ ელექტროენერგიის მოხმარების ზრდა ამ ტემპებით გაგრძელდება და კონტროლს არ დაექვემდებარება, ბუნებრივია, მომავალ წლებში ენგური კი არა, მეორე ელექტროსადგურიც რომ იყოს, არ ეყოფა აფხაზეთს. ენგურჰესის წყალსაცავში აკუმულირებულია დაახლოებით 575 მილიონი კილოვატ საათის ექვივალენტი წყალი. თუ ავიღებთ ნოემბრიდან მარტის ჩათვლით პერიოდს, როცა ყველაზე მცირე შემონადენია მდინარეში, და მხოლოდ წყალსაცავების რესურსზე მუშაობს, იქ 575 მილიონი როგორც ვთქვით, აქეთ ამ წყლის ხარჯზე 300 მილიონი, სულ 850 მილიონი კილოვატ-საათი შეიძლება ვიანგარიშოთ ამ თვეებში. დაახლოებით 220 მილიონ კილოვატ-საათს მოიხმარს თითოეულ თვეში ნოემბრიდან ვიდრე აპრილამდე აფხაზეთი და ეს კილოვატ-საათები არანაირად არ ეყოფა. აქ გამოსავალი არის ერთადერთი - ელექტროენერგიის მოხმარების შეზღუდვა გამრიცხველიანების ხარჯზე და აღრიცხვის სისტემის მოწესრიგება.
„ლაივპრესი“: ამ თემაზე თუ გქონდათ საუბარი აფხაზურ მხარესთან?
ლევან მებონია: კი, ენერგეტიკის საკითხთან დაკავშირებით ხშირად იმართება ქართულ აფხაზური შეხვედრები. „ჩერნომორენგოს“ ხელმძღვანელობაც ხედავს შექმნილ სიტუაციას და ცდილობს გამოსავლის მოძებნას, თუმცა საკმაოდ დიდ ფინანსებთან არის დაკავშირებული გამრიცხველიანება და დროსთან. აქვთ მათ გარკვეული გეგმები ამ მიმართულებით და ვფიქრობ განახორციელებენ. სხვანაირად ძალიან მძიმე დღეში ჩავვარდებით ჩვენც და ისინიც.
„ლაივპრესი“: რაც შეეხება ელექტროენერგიის პროცენტულ განაწილებას, თქვენ აღნიშნეთ, რომ ეს ხდება ზეპირი შეთანხმების საფუძველზე...
ლევან მებონია: ასეთი ოფიციალური ხელმოწერილი დოკუმენტი არ არსებობს. ომის შემდეგ შეიკრიბნენ აფხაზი და ქართველი ენერგეტიკოსები და დაახლოებით დაადგინეს, რომ ფონდების 60% მდებარეობს ქართულ მხარეს. თუმცა 2000 წლამდე ეს საკითხი არ იდგა ასე მწვავედ, იმიტომ, რომ აფხაზეთში არ იყო ამდენი მოხმარება, და ელექტროენერგია ყველას ყოფნიდა, მაგრამ ბოლო წლებში გაზრდილმა მოხმარებამ ასეთი შედეგი გამოიღო.
„ლაივპრესი“: საჭიროა თუ არა იყოს ასეთი შეთანხმება, და საერთოდ, როგორ ხდება თქვენს შორის თანამშრომლობა?
ლევან მებონია: არა, ახლა შეთანხმება და ამის დაცვა ძალიან ძნელია. მთავარია, ვინც მოიხმარს ელექტროენერგიას, გადაიხადოს შესაბამისი თანხა.
„ლაივპრესი“: დღეს რას იხდიან ისინი?
ლევან მებონია: არაფერს არ იხდიან. და თუ ასე გაგრძელდა..ზამთრის პერიოდში ჩვენ იძულებული ვართ ავიღოთ მოკლევადიანი სესხები ჩვენი საექსპლუატაციო ხარჯებისთვის. მერე ზაფხულის შემოსავლების ხარჯზე ვფარავთ. ჯერჯერობით ეს იძლევა საშუალებას, რომ ჰესმა განაგრძოს ფუნქციონირება, მაგრამ თუ ასეთი ტემპებით გაიზრდება მოხმარება აფხაზეთში, და იქიდან თანხა არ შემოვიდა შესაბამისი, ასე ვერ გაგრძელდება.
„ლაივპრესი“: რომ დავაკონკრეტოთ, ქართული მხარე იღებს სესხებს, როდესაც არ არის შემოსავალი აფხაზური მხარიდან?
ლევან მებონია: ზამთრის თვეებში, როცა თითქმის მთლიანად მიაქვს აფხაზეთს, მაშინ შემოსავალი არ გვაქვს, და ამ პერიოდში 3-4 თვე ვიღებთ სესხებს. მაგრამ შემდეგ აპრილიდან, როცა იწყება წყალდიდობა, ოქტომბრის ჩათვლით, შემოსავალი იზრდება, სესხებსაც ვფარავთ და სხვა საექსპლუატაციო ხარჯებისთვისაც გვყოფნის. მაგრამ, რაც უფრო გაიზრდება მოხმარება და მეტი ელექტროენერგია წავა აფხაზეთისკენ, თუ იქიდან თანხა არ შემოვიდა, მაშინ ის ბალასნიც დაირღვევა და ვეღარ შევძლებთ საქონლის ექსპლუატაციას.
„ლაივპრესი“: ასეთი კრიზისული ვითარება იყო ადრეც?
ლევან მებონია: შარშან ზღვარზე ვიყავით, მაგრამ ცოტა ადრე დაიწყო წყალდიდობა, ზამთარიც ასეთი ცივი არ იყო და დათბა ადრე. მაგრამ ვიმეორებ, თუ არ მოხდა ელექტროენერგიის აღრიცხვის მოწესრიგება, მომავალი წელი უფრო მძიმე იქნება.
„ლაივპრესი“: როგორ წარმოგიდგენიათ მომავალი წლის ზამთარი, თუ აფხაზურმა მხარემ ვერ მოასწრო ამ საკითხის მოწესრიგება?
ლევან მებონია: ბოლო შეხვედრაზე აფხაზურმა მხარემ განაცხადა, რომ მათ აქვთ კონკრეტული გეგმა, იწყებენ გამრიცხველიანებას, დაველოდოთ. მე მეტს ვერაფერს ვერ გეტყვით. ვხედავ, რომ შეხვედრებზე შეწუხებულები არიან და ესმით არსებული ვითარება, და ცდილობენ გამონახონ გზები. გზა კი ერთადერთია - გამრიცხველიანება.