ამერიკის შეერთებული შტატების ელჩის - იან კელის ინტერვიუ [ვიდეო]
ინტერვიუ მოამზადა საქართველოში
ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩომ
მე ჩიკაგოდან ვარ. პირველად ამ რეგიონით რუსული ლიტერატურის გამო დავინტერესდი, რადგან რუსული ენა და ლიტერატურა ჩემი ძირითადი მიმართულება იყო. შემდეგ კოლუმბიის უნივერსიტეტში, ნიუ იორკში წავედი დოქტორის ხარისხის მოსაპოვებლად. დისერტაციის წერის პერიოდში მთხოვეს, სტუდენტების ჯგუფი წამეყვანა ლენინგრადში რუსული ენის შესასწავლად. ეს იყო 1983-1984 წლები.
კარიერა აღმოსავლეთის ბლოკში
დიპლომატიური საქმიანობა რომ დავიწყე, ჩემი მიზანი იყო, ხელი შემეწყო იმისათვის, რომ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნები გახსნილი ყოფილიყო გარე სამყაროსათვისდა აგრეთვე ჩემი მიზანი იყო ხიდების აგება ქვეყნებს შორის. ჩემი დიპლომატიური კარიერა დაიწყო აშშ-ის გაცვლითი პროგრამებით. ეს იყო 1987-1989 წლებში მთელი საბჭოთა კავშირის მასშტაბით. გაცვლითი პროგრამების მონაწილეთა რაოდენობამ 50-დან 1000-ს მიაღწია ორ ნახევარი წლის მანძილზე ჩემი მოსკოვში ყოფნის დროს.
საქართველოს შესახებ
ამერიკელებისადმი ხალხის დამოკიდებულება საქართველოში სრულიად განსხვავებული იყო მოსკოვისა და ლენინგრადისაგან, სადაც ამერიკელებს ეჭვის თვალით უყურებდნენ და მათთან კონტაქტის მიმართ დამოკიდებულებაც სკეპტიკური იყო. ჩემი სტუდენტები და მე ძალიან გაგვახარა იმან, თუ რამდენად გახსნილი იყვნენ ქართველები, რამდენი სიცოცხლე და ხალისი იგრძნობოდა ქუჩებში. აქ ბევრად უფრო მეტად იგრძნობოდა თავისუფლების აურა და აგრეთვე აშკარა სიამაყე საკუთარი კულტურით, რომელიც ასე განსხვავდებოდა მონოლითური საბჭოთა კულტურისაგან. შემდეგ იყო 1995 წელი, როდესაც მე ვმუშაობდი თავისუფლების ხელშეწყობის აქტის პროექტებზე. ეს არ იყო ბედნიერი პერიოდი საქართველოსთვის. მახსოვს ელექტროენერგიის გათიშვები, ყველგან გენერატორების გუგუნი, რადგან ხალხს არ მიეწოდებოდა საკმარისი ენერგია და ამიტომ ჭირდებოდათ, ქონოდათ საკუთარი ენერგიის წყარო - გენერატორები სახლში.მახსოვს, როგორ ჩავუარე ახლანდელ „რადისონს“, რომელსაც მაშინ „ივერია“ ერქვა და დავინახე აივნებზე გამოფენილი სარეცხი და ასევე მახსოვს ადამიანი, რომელიც მიხსნიდა, რომ იქ ცხოვრობდნენ იძულებით გადაადგილებული ადამიანები აფხაზეთდან და სამხრეთ ოსეთიდან. და რაღა თქმა უნდა, მახსოვს ის ზიანი, რომელიც პარლამენტის შენობას მიაყენა ქუჩის ბრძოლებმა. შემდეგ ისევ დავბრუნდი 2012 წელს, როდესაც ეუთოს ელჩი ვიყავი და ეს იყო უფრო ბედნიერი პერიოდი. რამოდენიმე თვით ადრე არეჩევნებამე იყო გარკვეული დაძაბულობა წინასაარჩევნო გარემოს გამო, მაგრამ ამასთან აშკარა იყო, რომ საქართველომ დაიწყო სირთულეების დაძლევა ეკონომიკის თვალსაზრისითაც. ეუთოდან წამოსვლის შემდეგ, 2013 წელს ვიყავი ილინოისის უნივერსიტეტში, ჩიკაგოში და მინდა, გულწრფელად გითხრათ, რომ ვაპირებდი, აკადემიური საქმიანობა გამეგრძელებინა, მაგრამ ამ დროს მოხდა უკრაინა და გადავწყვიტე, რომ ასეთ დროს დიპლომატიისათვის თავი არ უნდა დამენებებინა. მინდოდა დაბრუნება და ფრონტის ხაზზე ყოფნა. შეძრწუნებული ვიყავი იმით, რასაც რუსეთი აკეთებდა უკრაინაში, რაც ძალიან ჰგავდა იმას, რაც მათ აქ ჩაიდინეს 2008 წელს, ჰოდა, მაშინ გამიჩნდა დიდი სურვილი, ჩამოვსულიყავი აქ, როგორც ელჩი.
საქართველოს მომავალი
მე ვხედავ საქართველოსნათელ მომავალს, მიუხედავად ყველა იმ გამოწვევისა, რის წინაშეც დგას საქართველო, მიუხედავად სერიოზული გამოწვევებისა, რომელთა შორის, რა თქმა უნდა, გამორჩეულია ქვეყნის ტერიტორიის 20 პროცენტის ოკუპაცია ერთ-ერთი დიდი ქვეყნის მიერ. არის დიდი ეკონომიკური გამოწვევებიც, რაც უკავშირდება მეზობელ ქვეყნებში მიმდინარე მოვლენებს, მაგრამ ვფიქრობ, რომ ყველაფერზე მნიშვნელოვანი თვით ქართველი ხალხია. ქართველ ხალხს უნდა, რომ ყავდეს ანგარიშვალდებული მთავრობა, სურს, ქონდეს ახლო ურთიერთობა დასავლეთთან და დასავლურ ინსტიტუტებთან. ვფიქრობ, თუკი საქართველო მიყვება ამ გზას არსებულ ხელისუფლებასთან ერთად და მჯერა, რომ ისინი ამ გზაზე დგანან, საქართველოს ნათელი მომავალი ექნება.
აშშ-მ განათლების სფეროში დიდი ინვესტიცია ჩადო, განსაკუთრებით 21 საუკუნის ტექნოლოგიებზე დაფუძნებულ განათლებაში. ამ პროგრამას ახორციელებს ათასწლეულის გამოწვევის კორპორაცია. და ეს არის საქართველოს უდიდესი იმედი და შესაძლებლობა გადავიდეს ინფორმაციაზე დაფუძნებულ 21-ე საუკუნის ეკონომიკაზე. ამას რამოდენიმე წელი დაჭირდება, ამიტომაც არის ძალიან მნიშვნელოვანი, რომ აშშ და საქართველოს მეგობრები საქართველოს გვერდით იდგნენ, რომ დაეხმარონ მას, დაიცვას თავისი ქვეყანა, დაეხმარონ მას პოზიციების განმტკიცებაში, რათა შეძლოს თვითონ განახორციელოს სუვერენული გადაწყვეტილებები, მათ შორის, გაერთიანდეს დასავლეთთან.
მე ჩიკაგოდან ვარ. პირველად ამ რეგიონით რუსული ლიტერატურის გამო დავინტერესდი, რადგან რუსული ენა და ლიტერატურა ჩემი ძირითადი მიმართულება იყო. შემდეგ კოლუმბიის უნივერსიტეტში, ნიუ იორკში წავედი დოქტორის ხარისხის მოსაპოვებლად. დისერტაციის წერის პერიოდში მთხოვეს, სტუდენტების ჯგუფი წამეყვანა ლენინგრადში რუსული ენის შესასწავლად. ეს იყო 1983-1984 წლები.
კარიერა აღმოსავლეთის ბლოკში
დიპლომატიური საქმიანობა რომ დავიწყე, ჩემი მიზანი იყო, ხელი შემეწყო იმისათვის, რომ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნები გახსნილი ყოფილიყო გარე სამყაროსათვისდა აგრეთვე ჩემი მიზანი იყო ხიდების აგება ქვეყნებს შორის. ჩემი დიპლომატიური კარიერა დაიწყო აშშ-ის გაცვლითი პროგრამებით. ეს იყო 1987-1989 წლებში მთელი საბჭოთა კავშირის მასშტაბით. გაცვლითი პროგრამების მონაწილეთა რაოდენობამ 50-დან 1000-ს მიაღწია ორ ნახევარი წლის მანძილზე ჩემი მოსკოვში ყოფნის დროს.
საქართველოს შესახებ
ამერიკელებისადმი ხალხის დამოკიდებულება საქართველოში სრულიად განსხვავებული იყო მოსკოვისა და ლენინგრადისაგან, სადაც ამერიკელებს ეჭვის თვალით უყურებდნენ და მათთან კონტაქტის მიმართ დამოკიდებულებაც სკეპტიკური იყო. ჩემი სტუდენტები და მე ძალიან გაგვახარა იმან, თუ რამდენად გახსნილი იყვნენ ქართველები, რამდენი სიცოცხლე და ხალისი იგრძნობოდა ქუჩებში. აქ ბევრად უფრო მეტად იგრძნობოდა თავისუფლების აურა და აგრეთვე აშკარა სიამაყე საკუთარი კულტურით, რომელიც ასე განსხვავდებოდა მონოლითური საბჭოთა კულტურისაგან. შემდეგ იყო 1995 წელი, როდესაც მე ვმუშაობდი თავისუფლების ხელშეწყობის აქტის პროექტებზე. ეს არ იყო ბედნიერი პერიოდი საქართველოსთვის. მახსოვს ელექტროენერგიის გათიშვები, ყველგან გენერატორების გუგუნი, რადგან ხალხს არ მიეწოდებოდა საკმარისი ენერგია და ამიტომ ჭირდებოდათ, ქონოდათ საკუთარი ენერგიის წყარო - გენერატორები სახლში.მახსოვს, როგორ ჩავუარე ახლანდელ „რადისონს“, რომელსაც მაშინ „ივერია“ ერქვა და დავინახე აივნებზე გამოფენილი სარეცხი და ასევე მახსოვს ადამიანი, რომელიც მიხსნიდა, რომ იქ ცხოვრობდნენ იძულებით გადაადგილებული ადამიანები აფხაზეთდან და სამხრეთ ოსეთიდან. და რაღა თქმა უნდა, მახსოვს ის ზიანი, რომელიც პარლამენტის შენობას მიაყენა ქუჩის ბრძოლებმა. შემდეგ ისევ დავბრუნდი 2012 წელს, როდესაც ეუთოს ელჩი ვიყავი და ეს იყო უფრო ბედნიერი პერიოდი. რამოდენიმე თვით ადრე არეჩევნებამე იყო გარკვეული დაძაბულობა წინასაარჩევნო გარემოს გამო, მაგრამ ამასთან აშკარა იყო, რომ საქართველომ დაიწყო სირთულეების დაძლევა ეკონომიკის თვალსაზრისითაც. ეუთოდან წამოსვლის შემდეგ, 2013 წელს ვიყავი ილინოისის უნივერსიტეტში, ჩიკაგოში და მინდა, გულწრფელად გითხრათ, რომ ვაპირებდი, აკადემიური საქმიანობა გამეგრძელებინა, მაგრამ ამ დროს მოხდა უკრაინა და გადავწყვიტე, რომ ასეთ დროს დიპლომატიისათვის თავი არ უნდა დამენებებინა. მინდოდა დაბრუნება და ფრონტის ხაზზე ყოფნა. შეძრწუნებული ვიყავი იმით, რასაც რუსეთი აკეთებდა უკრაინაში, რაც ძალიან ჰგავდა იმას, რაც მათ აქ ჩაიდინეს 2008 წელს, ჰოდა, მაშინ გამიჩნდა დიდი სურვილი, ჩამოვსულიყავი აქ, როგორც ელჩი.
საქართველოს მომავალი
მე ვხედავ საქართველოსნათელ მომავალს, მიუხედავად ყველა იმ გამოწვევისა, რის წინაშეც დგას საქართველო, მიუხედავად სერიოზული გამოწვევებისა, რომელთა შორის, რა თქმა უნდა, გამორჩეულია ქვეყნის ტერიტორიის 20 პროცენტის ოკუპაცია ერთ-ერთი დიდი ქვეყნის მიერ. არის დიდი ეკონომიკური გამოწვევებიც, რაც უკავშირდება მეზობელ ქვეყნებში მიმდინარე მოვლენებს, მაგრამ ვფიქრობ, რომ ყველაფერზე მნიშვნელოვანი თვით ქართველი ხალხია. ქართველ ხალხს უნდა, რომ ყავდეს ანგარიშვალდებული მთავრობა, სურს, ქონდეს ახლო ურთიერთობა დასავლეთთან და დასავლურ ინსტიტუტებთან. ვფიქრობ, თუკი საქართველო მიყვება ამ გზას არსებულ ხელისუფლებასთან ერთად და მჯერა, რომ ისინი ამ გზაზე დგანან, საქართველოს ნათელი მომავალი ექნება.
აშშ-მ განათლების სფეროში დიდი ინვესტიცია ჩადო, განსაკუთრებით 21 საუკუნის ტექნოლოგიებზე დაფუძნებულ განათლებაში. ამ პროგრამას ახორციელებს ათასწლეულის გამოწვევის კორპორაცია. და ეს არის საქართველოს უდიდესი იმედი და შესაძლებლობა გადავიდეს ინფორმაციაზე დაფუძნებულ 21-ე საუკუნის ეკონომიკაზე. ამას რამოდენიმე წელი დაჭირდება, ამიტომაც არის ძალიან მნიშვნელოვანი, რომ აშშ და საქართველოს მეგობრები საქართველოს გვერდით იდგნენ, რომ დაეხმარონ მას, დაიცვას თავისი ქვეყანა, დაეხმარონ მას პოზიციების განმტკიცებაში, რათა შეძლოს თვითონ განახორციელოს სუვერენული გადაწყვეტილებები, მათ შორის, გაერთიანდეს დასავლეთთან.