თვალი და კორონავირუსი - როგორ მოვუაროთ პანდემიის დროს
თვალი, რომ ადამიანის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ორგანოა და მისი მოვლა
აუცილებელია, არახალია.
განსაკუთრებით საყურადღებო გახდა ის პანდემიის პირობებში, როცა
ვრცელდება ცნობები, რომ კორონავირუსით ადამიანის დაინფიცირება
შეიძლება მოხდეს თვალიდან. რამდენად არის ეს შესაძლებელი, არის თუ არა
მსგავსი ფაქტები ცნობილი. ასევე როგორ უნდა მოვუაროთ თვალს, მაშინ
როცა ონლაინრეჟიმში მუშაობის გამო ხშირად გვიწევს ეკრანთან ურთიერთობა
- ამ და სხვა კითხვებს პასუხობს ოფთალმოლოგი ეკა ქარჩვა.
ლაივპრესი: ქვეყნდება კვლევები, სადაც ვკითხულობთ, რომ ცხვირის და პირის ღრუს პარალელურად კორონავირუსი შეიძლება მოხვდეს ორგანიზმში თვალის საშუალებით. რას გვეტყვით ამაზე, ეს შესაძლებელია?
ეკა ქარჩავა: პირდაპირ დაინფიცირება ნაკლებად შესაძლებელია. შეიძლება კონიუქტივიტი დაიწყოს მხოლოდ ან უარეს შემთხვევაში ფერადი გარსის ანთება, ან უვეიტი (თვალის შუა გარსის ანთება), ან კერატიტი (თვალის რქოვანი გარსის ანთება) გაჩნდეს. ასეთ შემთხვევაში მალევე ახლავს ზოგადი გამოვლინება ამ ვირუსს. ისე კორონავირუსის შემთხვევაში კონიუქტივიტია ძირითადად თვალის მხრივ თანმხლები დაავადება.
არის აღწერილი უცხოურ ლიტერატურაში ასეთი შემთხვევები, როდესაც უფრო ღრმა შრეების ანთება ვითარდება უკვე გამოვლენილ და გართულებულ პაციენტებში. შეიძლება ბადურა-გარსის ანთებაც განვითარდეს ან უკანა სითხის მინისებური სხეულის დაზიანება მოხდეს. ესეც უკვე დაავადების გამწვავებულ პერიოდში.
ლაივპრესი: არსებობს სტატისტიაკა, ან რაიმე მონაცემები ადამიანის ორგანიზმში კორონავირუსის თვალის მეშვეობით მოხვედრის?
ეკა ქარჩავა: არა, ასეთი ხშირი ფაქტები არ არის. ცრემლი შეიცვს ნივთიერებას, ლიზოციმს, რომელსაც აქვს დამცველობითი უნარი და მისი დახმარებით ჩვენ ძალიან ხშირად სწრაფად არ ვავადდებით.
ლაივპრესი: კორონავირუსის გამო ძალიან ბევრი სამსახური გადასულია ონლაინ მუშაობაზე, ასევეა სკოლები. ეს კი ბუნებრივია იწვევს კომპიუტერთან ან ტელეფონთან დიდხანს ყოფნას. რა სახის პრობლემები შეიძლება ეკრანთან ხანგრძლივმა ურთიერთობამ გამოიწვიოს?
ეკა ქარჩავა: ნებისმიერ ეკრანთან ხანგრძლივი ურთიერთობა იწვევს მშრალი თვალის სინდრომს, ხდება თვალის ხამხამის გაიშვიათება და იწვევს სიმშრალეს. ჩივილები შეიძლება იყოს: წვის შეგრძნება განსაკუთრებით დილაობით, ზოგჯერ ქავილი, თვალის დაღლა, ზოგჯერ შეიძლება იყოს ცრემლდენაც, რომელესაც აქვს რეფლექტორული ხასიათი.
ლაივპრესი: როგორ შეიძლება დავიცვათ თვალი ეკრანის ამ მავნე ზემოქმედებისგან?
ეკა ქარჩავა: სასურველია ყოველი 20-25 წუთის შემდეგ მოხდეს შესვენება თუნდაც 2-3 წუთით. გავისეირნოთ ან თვალი დავხუჭოთ რამდენიმე წუთით. 6 წლამდე ბავშვებისთვის საერთოდ არ არის რეკომენდირებული ეკრანთან ურთიერთობა - თამაში ან ტელეფონით რამის ყურება. ეს არის მიუღებელი. 6-დან 12-წლის ასაკამდე გადაბმულად შეიძლება 20-30 წუთი ჰქონდეს ურთიერთობა. მოზარდობის ასაკში კი დღე-ღამის განმავლობაში 2 საათი. უნდა იყოს დაცული შუალედებიც.
თუ ზრდასრულებს აქვთ ისეთი სამსახური, რომ უწევთ მთელი დღე კომპიუტერთან ურთიერთობა, მაშინ ვურჩევ შუალედების დაცვას და პარალელურად თვალის დამატენიანებელის მოხმარებას, რათა ეს ჩივილები შემსუბუქდეს. კარგი იქნება არასამუშაო დროს თვალი მოაშორონ ეკრანს.
ლაივპრესი: ხშირად ადამიანები ექიმთან კონსულტაციის გარეშე ყიდულობენ თვალის წვეთებს და კომპიუტერის ეკრანისგან დამცავ სათვალესაც კი. შეიძლება თვითნებური გადაწყვეტილება საფრთხის შემცველი იყოს?
ეკა ქარჩავა: სათვალის ყიდვა შესაძლებელია, მაგრამ იმ მავნებლობისგან რაც მოაქვს კომპიუტერს, არ იცვას სრულად. შეიძლება გამოსხივება შეამციროს, მაგრამ დღლილობას და სიმშრალეს ვერ ხსნის. რაც შეეხება ექიმთან კონსულტაციის გარეშე დამატენიანებლის მოხმარებას, ის რაც ურეცეპტოდ იყიდება, შეიძლება ვიყიდოთ. თუ არ არგო მავნებელი არ არის. ნებისმიერი ჩივილის შემთხვევაში სასურველია მივმართოთ ოფთალმოლოგს, რადგან ამ წვეთებშიც არის სხვაობა, თუ რომელი უნდა დაინიშნოს... განსაკუთრებით ბავშვები. თუ ბავშვი დიდ დროს ატარებს კომპიუტერთან, უნდა შემოწმდეს ოფთალმოლოგთან.
არასწორად შერჩეულმა სათვალემ შეიძლება გმოიწვიოს ქრონიკული დაღლილობის შეგრძნება და თავის ტკივილი, ამიტომ ოდნავ მაინც თუ გვეღლება, ან 40 წლის ზევით გვიწევს ნაწერიდან დისტანციის დაცვა და დაშორება, სასურველია მივმართოთ ოფთალმოლოგს და სათვალე შევარჩიოთ დროულად.
ლაივპრესი: როგორ მოვუაროთ თვალს? როგორია თქვენი რეკომენდაციები?
ეკა ქარჩავა: თუ არის მცხუნვარე მზე, მაშინ აუცილებელია მზის დამცავი სათვალის ტარება და ასევე ქარის დროსაც. ზოგადად სუფთა ჰაერზე დროის გატარება თვალისთვის ძალიან სასარგებლოა. მნიშვნელობა აქვს კვებას. აუცილებელია სრულფასოვანი კვება - მივიღოთ სეზონური ხილი. განსაკუთრებით გასათვალისწინებელია მოზარდობის პერიოდი. ხანდაზმულებში განსაკუთრებით სასარგებლოა მოცვი. A, C ვიტამინის შემცველი პრეპარატი, განსაკუთრებით კარგია მოცვის შემადგენლობით პრეპარატი. ტაბლეტების სახითაც იყიდება და ძალიან სასარგებლოა.
ლაივპრესი: ქვეყნდება კვლევები, სადაც ვკითხულობთ, რომ ცხვირის და პირის ღრუს პარალელურად კორონავირუსი შეიძლება მოხვდეს ორგანიზმში თვალის საშუალებით. რას გვეტყვით ამაზე, ეს შესაძლებელია?
ეკა ქარჩავა: პირდაპირ დაინფიცირება ნაკლებად შესაძლებელია. შეიძლება კონიუქტივიტი დაიწყოს მხოლოდ ან უარეს შემთხვევაში ფერადი გარსის ანთება, ან უვეიტი (თვალის შუა გარსის ანთება), ან კერატიტი (თვალის რქოვანი გარსის ანთება) გაჩნდეს. ასეთ შემთხვევაში მალევე ახლავს ზოგადი გამოვლინება ამ ვირუსს. ისე კორონავირუსის შემთხვევაში კონიუქტივიტია ძირითადად თვალის მხრივ თანმხლები დაავადება.
არის აღწერილი უცხოურ ლიტერატურაში ასეთი შემთხვევები, როდესაც უფრო ღრმა შრეების ანთება ვითარდება უკვე გამოვლენილ და გართულებულ პაციენტებში. შეიძლება ბადურა-გარსის ანთებაც განვითარდეს ან უკანა სითხის მინისებური სხეულის დაზიანება მოხდეს. ესეც უკვე დაავადების გამწვავებულ პერიოდში.
ლაივპრესი: არსებობს სტატისტიაკა, ან რაიმე მონაცემები ადამიანის ორგანიზმში კორონავირუსის თვალის მეშვეობით მოხვედრის?
ეკა ქარჩავა: არა, ასეთი ხშირი ფაქტები არ არის. ცრემლი შეიცვს ნივთიერებას, ლიზოციმს, რომელსაც აქვს დამცველობითი უნარი და მისი დახმარებით ჩვენ ძალიან ხშირად სწრაფად არ ვავადდებით.
ლაივპრესი: კორონავირუსის გამო ძალიან ბევრი სამსახური გადასულია ონლაინ მუშაობაზე, ასევეა სკოლები. ეს კი ბუნებრივია იწვევს კომპიუტერთან ან ტელეფონთან დიდხანს ყოფნას. რა სახის პრობლემები შეიძლება ეკრანთან ხანგრძლივმა ურთიერთობამ გამოიწვიოს?
ეკა ქარჩავა: ნებისმიერ ეკრანთან ხანგრძლივი ურთიერთობა იწვევს მშრალი თვალის სინდრომს, ხდება თვალის ხამხამის გაიშვიათება და იწვევს სიმშრალეს. ჩივილები შეიძლება იყოს: წვის შეგრძნება განსაკუთრებით დილაობით, ზოგჯერ ქავილი, თვალის დაღლა, ზოგჯერ შეიძლება იყოს ცრემლდენაც, რომელესაც აქვს რეფლექტორული ხასიათი.
ლაივპრესი: როგორ შეიძლება დავიცვათ თვალი ეკრანის ამ მავნე ზემოქმედებისგან?
ეკა ქარჩავა: სასურველია ყოველი 20-25 წუთის შემდეგ მოხდეს შესვენება თუნდაც 2-3 წუთით. გავისეირნოთ ან თვალი დავხუჭოთ რამდენიმე წუთით. 6 წლამდე ბავშვებისთვის საერთოდ არ არის რეკომენდირებული ეკრანთან ურთიერთობა - თამაში ან ტელეფონით რამის ყურება. ეს არის მიუღებელი. 6-დან 12-წლის ასაკამდე გადაბმულად შეიძლება 20-30 წუთი ჰქონდეს ურთიერთობა. მოზარდობის ასაკში კი დღე-ღამის განმავლობაში 2 საათი. უნდა იყოს დაცული შუალედებიც.
თუ ზრდასრულებს აქვთ ისეთი სამსახური, რომ უწევთ მთელი დღე კომპიუტერთან ურთიერთობა, მაშინ ვურჩევ შუალედების დაცვას და პარალელურად თვალის დამატენიანებელის მოხმარებას, რათა ეს ჩივილები შემსუბუქდეს. კარგი იქნება არასამუშაო დროს თვალი მოაშორონ ეკრანს.
ლაივპრესი: ხშირად ადამიანები ექიმთან კონსულტაციის გარეშე ყიდულობენ თვალის წვეთებს და კომპიუტერის ეკრანისგან დამცავ სათვალესაც კი. შეიძლება თვითნებური გადაწყვეტილება საფრთხის შემცველი იყოს?
ეკა ქარჩავა: სათვალის ყიდვა შესაძლებელია, მაგრამ იმ მავნებლობისგან რაც მოაქვს კომპიუტერს, არ იცვას სრულად. შეიძლება გამოსხივება შეამციროს, მაგრამ დღლილობას და სიმშრალეს ვერ ხსნის. რაც შეეხება ექიმთან კონსულტაციის გარეშე დამატენიანებლის მოხმარებას, ის რაც ურეცეპტოდ იყიდება, შეიძლება ვიყიდოთ. თუ არ არგო მავნებელი არ არის. ნებისმიერი ჩივილის შემთხვევაში სასურველია მივმართოთ ოფთალმოლოგს, რადგან ამ წვეთებშიც არის სხვაობა, თუ რომელი უნდა დაინიშნოს... განსაკუთრებით ბავშვები. თუ ბავშვი დიდ დროს ატარებს კომპიუტერთან, უნდა შემოწმდეს ოფთალმოლოგთან.
არასწორად შერჩეულმა სათვალემ შეიძლება გმოიწვიოს ქრონიკული დაღლილობის შეგრძნება და თავის ტკივილი, ამიტომ ოდნავ მაინც თუ გვეღლება, ან 40 წლის ზევით გვიწევს ნაწერიდან დისტანციის დაცვა და დაშორება, სასურველია მივმართოთ ოფთალმოლოგს და სათვალე შევარჩიოთ დროულად.
ლაივპრესი: როგორ მოვუაროთ თვალს? როგორია თქვენი რეკომენდაციები?
ეკა ქარჩავა: თუ არის მცხუნვარე მზე, მაშინ აუცილებელია მზის დამცავი სათვალის ტარება და ასევე ქარის დროსაც. ზოგადად სუფთა ჰაერზე დროის გატარება თვალისთვის ძალიან სასარგებლოა. მნიშვნელობა აქვს კვებას. აუცილებელია სრულფასოვანი კვება - მივიღოთ სეზონური ხილი. განსაკუთრებით გასათვალისწინებელია მოზარდობის პერიოდი. ხანდაზმულებში განსაკუთრებით სასარგებლოა მოცვი. A, C ვიტამინის შემცველი პრეპარატი, განსაკუთრებით კარგია მოცვის შემადგენლობით პრეპარატი. ტაბლეტების სახითაც იყიდება და ძალიან სასარგებლოა.