ტრადიციული რეწვის უნიკალური დარგები სამეგრელოში დაკარგვის პირასაა [ფოტო]
82 წლის ლულუ ვართაგავა-ჭაჭუა ეროვნული სამოსის თერძია.
მისი შეკერილი ჩოხა ეცვა ექს პრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას.
ასაკის მიუხედავად, შეკვეთებს სახელმწიფო ანსამბლებიდან ახლაც იღებს, მაგრამ წუხს, რომ ეროვნული სამოსის კერვის ტრადიციას, რომელიც მან მამამთილის პოკრო ჭაჭუასგან ისწავლა, მის შემდეგ გამგრძელებელი არ ეყოლება.
„ჩემს კლიენტს მოზომება, ე.წ. პრიმერკა არ სჭირდება. ზვიადსაც ისე შევუკერე, რომ არც კი მინახავს, აი, ასეთი ხელები მიმაქვს მიწაში. სანამ ცოცხალი ვარ, მინდა სხვას ვასწავლო და ვანახო, რატომ უნდა დაიკარგოს ეს ხელობა“,- ამბობს მკერავი.
ზუგდიდში, მის მსგავსად, იშვიათი ოსტატები არიან ხალხური რეწვისა და გამოყენებითი ხელოვნების სხვადასხვა დარგში, - ამბობს ხელოვნებათმცოდნე გულიკო ჩიქობავა, რომელმაც მათ მოსაძიებლად სოფლებში ექსპედიცია ჩაატარა, მოიკვლია ტრადიციული რეწვის ოსტატები, შექმნა ბაზა, რომელშიც 50 - მდე ოსტატის მონაცემია.
„ტრადიციული რეწვის ოსტატების მოძიება, მათი ხელშეწყობა და პოპულარიზაციაა ახლა მნიშვნელოვანი. ძალიან კარგი ოსტატები გვყავს, მეთუნე დოდი თოლორაია, რომელსაც მძიმე სოციალური პირობები აქვს და თავისი მიმართულებით ვერ მუშაობს. ასევე დოლის მკერავი გიზო ხაზალია, ხეზე და ლითონზე მუშაობს თენგიზ მიქენაია და კიდევ არიან სხვა ოსტატები, რომლებიც მივიწყებულ კოლხურ ჩუქურთმებს აცოცხლებენ “, - ამბობს ხელოვნებათმცოდნე.
მისი ინიციატივით და ადგილობრივი ბიუჯეტის დაფინანსებით, გამოიცა გამოყენებითი ხელოვნებისა და ხალხური რეწვის კატალოგი, მოეწყო მათი ნამუშევრების გამოფენები, რაც ხელოვნებათმცოდნის აზრით, ოსტატების საქმიანობის პოპულარიზაციისთვის მნიშვნელოვანია.
„ოსტატებთან როცა მივდიოდი, პირველი, რასაც მეკითხებოდნენ, შემიძლია თუ არა მათი მატერიალური დახმარება. თავიდან ნიჰილისტურად იყვნენ განწყობილები ჩემი კვლევის მიმართ, მეუბნებოდნენ, რომ დაწერ, წახვალ და ჩვენ ისევ ელემენტარული ყოფითი საჭიროებების წინაშე აღმოვჩნდებითო, მაგრამ როცა გამოფენებში მივაღებინე მონაწილეობა და პატარა შემოსავალიც მიიღეს, მიხვდნენ, რომ შეიძლება საყვარელი საქმე ბიზნესად იქცეს“, - ამბობს გულიკო ჩიქობავა.
მანვე გვითხრა, რომ ერთიანი ეთნოცენტრის მოწყობაზე ზუგდიდის მერიამ მუშაობა დაიწყო, რაც დადიანების ეზოს მიმდებარედ მეწარმეებისთვის პავილიონების მოწყობას მოიცავს.
მისივე თქმით, საქართველოს ტრადიციული რეწვის ასოციაცისა და ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს პროექტის ზრდას ხელშეწყობით, რამდენიმე ოსტატმა დაიწყო კულტურული მემკვიდრეობის თემაზე თანამედროვე მომხმარებლის მოთხოვნებზე მორგებული პროდუქციის დამზადება.
მათ შორის ერთ-ერთია ეკატერინე ჯოლოგუა, ვინც აქსესუარებისა და სამკაულების დამზადებისას, იყენებს ძველი ტაძრების ორნამენტებს, მის სახელოსნოში 3D ფორმატით აწყობილ ნივთებთან ერთად ამზადებს მინიატურულ წიგნებს მეგრული შელოცვით.
მეგრული ოდის ორნამენტებს იყენებს დიზაინერი რუსუდან შანავა ვერცხლის ნაკეთობების დამზადებისას.
დავინტერესდით, თუ რა გეგმები აქვს ზუგდიდის მერიას ხალხური რეწვის განვითარების მიმართულებით.
გაირკვა, რომ იგეგმება ერთიანი საგამოფენო სივრცის მოწყობა, საგამოფენო და სარეალიზაციო სივრცის შექმნა, რაც დადიანების ეზოს მიმდებარედ პავილიონების მოწყობას გულისხმობს.
„ზუგდიდის მერია გაეროს განვითარების პროგრამის დონორობით იწყებს პროექტს „ეთნოცენტრი ტრადიცული რეწვის განვითარებისთვის“, რომლის მიზანია რეწვის მწარმოებელთა ბიზნეს უნარებისა და სარეალიზაციო გარემოს გაუმჯობესების ხელშეწყობა“, - ამბობენ მერიაში.
რეწვის ნიმუშების პოპულარიზაცია აუცილებელია, მაგრამ ასევე, კარგი იქნება თუ ხელს შევუწყობთ ერთგვარი სკოლების შექმნას, სადაც ვასწავლით ისეთ ტრადიციებს, რომლითაც შეგვიძლია მსოფლიო გავაოცოთ, - გვითხრა გულიკო ჩიქობავამ.
ასაკის მიუხედავად, შეკვეთებს სახელმწიფო ანსამბლებიდან ახლაც იღებს, მაგრამ წუხს, რომ ეროვნული სამოსის კერვის ტრადიციას, რომელიც მან მამამთილის პოკრო ჭაჭუასგან ისწავლა, მის შემდეგ გამგრძელებელი არ ეყოლება.
„ჩემს კლიენტს მოზომება, ე.წ. პრიმერკა არ სჭირდება. ზვიადსაც ისე შევუკერე, რომ არც კი მინახავს, აი, ასეთი ხელები მიმაქვს მიწაში. სანამ ცოცხალი ვარ, მინდა სხვას ვასწავლო და ვანახო, რატომ უნდა დაიკარგოს ეს ხელობა“,- ამბობს მკერავი.
ზუგდიდში, მის მსგავსად, იშვიათი ოსტატები არიან ხალხური რეწვისა და გამოყენებითი ხელოვნების სხვადასხვა დარგში, - ამბობს ხელოვნებათმცოდნე გულიკო ჩიქობავა, რომელმაც მათ მოსაძიებლად სოფლებში ექსპედიცია ჩაატარა, მოიკვლია ტრადიციული რეწვის ოსტატები, შექმნა ბაზა, რომელშიც 50 - მდე ოსტატის მონაცემია.
„ტრადიციული რეწვის ოსტატების მოძიება, მათი ხელშეწყობა და პოპულარიზაციაა ახლა მნიშვნელოვანი. ძალიან კარგი ოსტატები გვყავს, მეთუნე დოდი თოლორაია, რომელსაც მძიმე სოციალური პირობები აქვს და თავისი მიმართულებით ვერ მუშაობს. ასევე დოლის მკერავი გიზო ხაზალია, ხეზე და ლითონზე მუშაობს თენგიზ მიქენაია და კიდევ არიან სხვა ოსტატები, რომლებიც მივიწყებულ კოლხურ ჩუქურთმებს აცოცხლებენ “, - ამბობს ხელოვნებათმცოდნე.
მისი ინიციატივით და ადგილობრივი ბიუჯეტის დაფინანსებით, გამოიცა გამოყენებითი ხელოვნებისა და ხალხური რეწვის კატალოგი, მოეწყო მათი ნამუშევრების გამოფენები, რაც ხელოვნებათმცოდნის აზრით, ოსტატების საქმიანობის პოპულარიზაციისთვის მნიშვნელოვანია.
„ოსტატებთან როცა მივდიოდი, პირველი, რასაც მეკითხებოდნენ, შემიძლია თუ არა მათი მატერიალური დახმარება. თავიდან ნიჰილისტურად იყვნენ განწყობილები ჩემი კვლევის მიმართ, მეუბნებოდნენ, რომ დაწერ, წახვალ და ჩვენ ისევ ელემენტარული ყოფითი საჭიროებების წინაშე აღმოვჩნდებითო, მაგრამ როცა გამოფენებში მივაღებინე მონაწილეობა და პატარა შემოსავალიც მიიღეს, მიხვდნენ, რომ შეიძლება საყვარელი საქმე ბიზნესად იქცეს“, - ამბობს გულიკო ჩიქობავა.
მანვე გვითხრა, რომ ერთიანი ეთნოცენტრის მოწყობაზე ზუგდიდის მერიამ მუშაობა დაიწყო, რაც დადიანების ეზოს მიმდებარედ მეწარმეებისთვის პავილიონების მოწყობას მოიცავს.
მისივე თქმით, საქართველოს ტრადიციული რეწვის ასოციაცისა და ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს პროექტის ზრდას ხელშეწყობით, რამდენიმე ოსტატმა დაიწყო კულტურული მემკვიდრეობის თემაზე თანამედროვე მომხმარებლის მოთხოვნებზე მორგებული პროდუქციის დამზადება.
მათ შორის ერთ-ერთია ეკატერინე ჯოლოგუა, ვინც აქსესუარებისა და სამკაულების დამზადებისას, იყენებს ძველი ტაძრების ორნამენტებს, მის სახელოსნოში 3D ფორმატით აწყობილ ნივთებთან ერთად ამზადებს მინიატურულ წიგნებს მეგრული შელოცვით.
მეგრული ოდის ორნამენტებს იყენებს დიზაინერი რუსუდან შანავა ვერცხლის ნაკეთობების დამზადებისას.
დავინტერესდით, თუ რა გეგმები აქვს ზუგდიდის მერიას ხალხური რეწვის განვითარების მიმართულებით.
გაირკვა, რომ იგეგმება ერთიანი საგამოფენო სივრცის მოწყობა, საგამოფენო და სარეალიზაციო სივრცის შექმნა, რაც დადიანების ეზოს მიმდებარედ პავილიონების მოწყობას გულისხმობს.
„ზუგდიდის მერია გაეროს განვითარების პროგრამის დონორობით იწყებს პროექტს „ეთნოცენტრი ტრადიცული რეწვის განვითარებისთვის“, რომლის მიზანია რეწვის მწარმოებელთა ბიზნეს უნარებისა და სარეალიზაციო გარემოს გაუმჯობესების ხელშეწყობა“, - ამბობენ მერიაში.
რეწვის ნიმუშების პოპულარიზაცია აუცილებელია, მაგრამ ასევე, კარგი იქნება თუ ხელს შევუწყობთ ერთგვარი სკოლების შექმნას, სადაც ვასწავლით ისეთ ტრადიციებს, რომლითაც შეგვიძლია მსოფლიო გავაოცოთ, - გვითხრა გულიკო ჩიქობავამ.