საბჭოთა რეჟიმის დაშორებული ოჯახი ჩხოროწყუდან [ვიდეო]
საბჭოთა რეპრესიების მორიგი მსხვერპლი, ვისზეც ამჯერად უნდა გიამბოთ,
ჩხოროწყუს მუნიციპალიტეტის სოფელ გარახას მკვიდრი კლიმენტ მამფორია და
მისი ცოლი ვალენტინა ბებიაა. საბჭოთა ხელისუფლებამ კლიმენტ მამფორია
ორჯერ გადაასახლა ციმბირში, უმძიმეს პირობებში და ორივეჯერ გადაურჩა
სიკვდილს, თუმცა რეპრესიებმა ოჯახი სამუდამოდ დააშორა.
ბებია-ბაბუის ნაამბობს დღესაც განიცდის და ემოციების გარეშე ვერ ყვება რეპრესირებულის შვილიშვილი, ლევან მამფორია. 41 წლის მამაკაცი ამბობს, რომ საბჭოთა კავშირი არ არსებობს, თუმცა სასტიკია რუსეთის პოლიტიკა დღესაც. ამიტომაც, ეს თემა მისთვის მოუშუშებელ ტკივილად იქცა.
კლიმენტ მამფორია 25 წლის სტუდენტი იყო, 1938 წელს პირველად რომ დააპატიმრეს. ჩხოროწყუში პედაგოგიურ ტექნიკუმში სწავლობდა. ახალგაზრდა მამაკაცი აღშფოთებული იყო იმით, რაც მის ირგვლივ ხდებოდა - კომუნისტების მიერ შეძლებული გლეხების გაღარიბებით, მათთვის მიწების და პირუტყვის წართმევით.
„ბაბუაჩემს უთქვამს, ეს ბოლშევიკები ყაჩაღები ყოფილან, რა უქნეს ხალხსო... სადაც ეს ითქვა, იქ იყო დაახლოებით 5 სტუდენტი. ერთ-ერთმა ჩეკაში მიიტანა ამბავი. აი სწორედ მაშინ დააპატიმრეს პირველად“, - სტუდენტმა მეგობრებთან ნათქვამი ამ აზრის გამო 3 წელი მოიხადა ციმბირში, უმძიმეს პირობებში, გათავისუფლების შემდეგაც კი, საბჭოთა ხელისუფლება საკუთარ ოჯახში დაბრუნებას უკრძალავდა.
კლიმენტ მამფორიას შვილიშვილი, ლევან მამფორია
ცოტა ხანში თითქოს ცხოვრების უფლება მისცესო - 1946 წელს დაოჯახდა. ორ წელიწადში ვაჟი ეყოლა. ახალგაზრდა მამაკაცს განათლების სურვილი გადასახლებისას არ დაკარგვია. პირიქით, რუსულის ცოდნა განამტკიცა და რადგან ენას უკვე კარგად ფლობდა, უმაღლეს სასწავლებელში ჩასაბარებლად მომზადება დაიწყო. ჰქონდა სურვილი, რუსეთში ოჯახთან ერთად წასულიყო და განათლებაც მიეღო. გეგმა კვლავ საბჭოთა რეჟიმმა ჩაუშალა. მას ვერ აპატიეს ოდესღაც ნათქვამი განსხვავებული აზრი და ამ ფონზე უმაღლეს განათლებაზე ფიქრი.
1949 წელს, მაშინ როცა ცოლი, ვალენტინა ბებია მეორე ვაჟზე იყო ორსულად, მამფორიების ოჯახში შეჭრილმა საბჭოთა ჯარმა ყველაფერი შეცვალა, ამჯერად სამუდამოდ:
„ჩეკისტები შემოცვივდნენ სახლში, დილით ადრე გამთენიისას, კერიის ცეცხლს რომ ეძახიან, იქ იჯდა ბაბუა და წერდა საგამოცდო თემებს რუსულად. როგორც კი ჩეკისტებმა კარი შემოანგრიეს, ბაბუა ინსტიქტურად წამოხტა თურმე ფეხზე. ბებიაჩემი მიყვებოდა ამას და მახსოვს თქვა, რომ ბაბუამ ცეცხლში გადაყარა ეს ყველაფერი, აწი აღარ დამჭირდება, ისევ დამიჭირესო“, - ყვება კლიმენტ მამფორიას შთამომავალი.
აბიტურიენტი, რომელიც განათლების მისაღებად ემზადებოდა, კვლავ გადასახლებაში აღმოჩნდა, ამჯერად დახურულ ქალაქში, სადაც ოჯახისგან ცნობების მიღებაც კი ეკრძალებოდა, და სადაც ადამიანები ყოველდღიურად შიმშილისგან, ან მძიმე შრომისგან იხოცებოდნენ.
მათ ტყეში ამუშავებდნენ 18 საათი. შვილიშვილი ბაბუის მოყოლილს იხსენებს, რომ ერთ ნაჭერ პურზე ხალხი ერთმანეთს კლავდა, ამიტომ საფრთხე პატიმრებს ყველგან ელოდა.
ერთხელაც, დასუსტებული და გონწასული კლიმენტ მამფორია მიცვალებულებთან ერთად გადააგდეს. ეგონათ, ისიც დაიღუპა. სრულიად შემთხვევით აღმოაჩინა ერთმა მეგობარმა, რომ ჯერ კიდევ სუნთქავდა.
კლიმენტი მამფორიას შვილიშვილს ბაბუის ერთი ფოტო შემორჩა, სადაც ის ძაღლის ბეწვის ქურქით ჩანს, რამდენიმე მეგობართან ერთად. პატიმრები საკუთარი ხელით კერავდნენ ქურქს, რომ მკაცრი ზამთრისთვის გაეძლოთ:
„რამდენჯერ მკვდარი ძაღლი უნახავთ თურმე და დასწრებაზე იყოო მისი ხორცის ჭამა. თანაც ესეც კი იკრძალებოდა“, - იხსენებს ლევან მამფორია ბაბუის მოყოლილს.
მართალია გადასახლებას გადაურჩა, მაგრამ არანაკლებ მძიმე პირობებში მოუწია ცხოვრება კლიმენტი მამფორიას საქართველოში დარჩენილ ცოლ-შვილს.
იმ დილით, როცა ახალგაზრდა მამაკაცი საკუთარ სახლში დააპატიმრეს, 22 წლის ფეხმძიმე ცოლი, ჩვილ ბავშვთან ერთად იძულებული გახდა აკვნით ხელში გაქცეულიყო ტყეში.
ფოტოზე: კლიმენტ მამფორია მარჯვნიდან მეორე. ფოტო გადაღებულია გადასახლებისას
„როცა ბაბუა მეორედ წაიყვანეს, ზამთარი იყო, იანვარ-თებერვალი. საშინელი სიცივე, წელამდე თოვლი...ბებიაჩემმა იცოდა, რომ თავადაც დაიჭერდნენ. მეუბნებოდა, მშობლიურ სახლშიც ვერ წავედიო დაჭერის შიშით. არადა თავისი სახლი იყო ახლოს, კილომეტრ-ნახევარში. როგორც კი გაიყვანეს ბაბუაშენი, სადღაც ნახევარ საათში მოცვივდნენო ეს კომკავშირლები, პარტიული აქტივისტები და ეგრევე დაიწყესო ღობის აყრა. ისმოდაო საქონლის ბღავილი. საქონელი გაიფანტაო, აქეთ-იქით. მერე დაიწყესო სახლის დაშლა. ეს არისო „სახელმწიფოს მტრის ოჯახი“ და თქვენ სახლი არ გინდათო. ერთ-ერთმა მათგანმა მითხრაო წადი, შენც გაიქეცი აქედან, თორემ მოვლენო შენს დასაჭერადაცო. აკვანს მოვკიდე ხელი და გავიქეცი ტყეშიო. ფეხმძიმე ქალმა, ზამთარში, 3 დღე გაატარა ტყეში“.
ვალენტინა ბებიამ საბოლოოდ ნათესავის სახლში ჩუმად იმშობიარა. რადგან იდევნებოდა, იძულებული გახდა შვილები მშობლებისთვის დაეტოვებინდა და დასთან ერთად სამუშაოდ გაგრაში წასულიყო. განათლებით პედაგოგმა დებმა გვარი შეიცვალეს და დაწყებითი კლასების მასწავლებლად დაიწყეს მუშაობა. ასე გავიდა 5 წელი.
„ასე იტყოდა ბებიაჩემი, სტალინი რო ჩაძაღლდაო, სტალინის სურათი სკოლიდნ ჩუმად ჩამოვხსენი და ფსოუში გადავაგდეო. სტალინის სიკვდილიდან 6 თვეში დავბრუნდი სახლშიო. პედაგოგად უკვე იქვე, მეზობელ სოფელში გააგრძელა მუშაობა. მამაჩემი ეს პერიოდი სახლში იყო და ბებია-ბაბუა და დეიდა ზრდიდა და სულ ეშინოდათ თურმე. მამაჩემს მთელი ცხოვრება ჰქონდა ფორმიანების შიში. მაშინ ჩეკისტები ცხენით დადიოდნენო და როგორც კი დავინახავდით ვიღაცა ცხენით მოდიოდაო, და როგორც კი ასეთი კაცი გამოჩნებოდა, დეიდაჩემი მომკიდებდა ხელს და ხევში ვიმალებოდით, სანამ არ ჩაივლიდაო“, - იხსენებს ბებიის მოყოლილს ლევან მამფორია.
20 წელზე მეტი ხანი დაჰყო კლიმენტ მამფორიამ პატიმრობაში, სადაც სიკვდილს არაერთხელ გადაურჩა ისევ პატიმრების დახმარებით. მან ერთ-ერთი ასეთი მეგობარი ქალი ცოლად შეირთო, რაც საქართველოში დარჩენილმა მეუღლემ არ აპატია. ბაბუასთან მხოლოდ შვილიშვილები მეგობრობდნენ.
ლევან მამფორია ამბობს, რომ ბაბუამისი ღრმად მოხუცი გარდაიცვალა სამარაში, მეორე ცოლისგან შეძენილი ქალიშვილის სახლში. იქვეა დაკრძალულიც. რაც შეეხება ვალენტინა ბებიას, ის სიკვდილის ბოლომდე ჩხოროწყუში ცხოვრობდა. გარდაიცვალა 87 წლის ასაკში.
ბებია-ბაბუის ნაამბობს დღესაც განიცდის და ემოციების გარეშე ვერ ყვება რეპრესირებულის შვილიშვილი, ლევან მამფორია. 41 წლის მამაკაცი ამბობს, რომ საბჭოთა კავშირი არ არსებობს, თუმცა სასტიკია რუსეთის პოლიტიკა დღესაც. ამიტომაც, ეს თემა მისთვის მოუშუშებელ ტკივილად იქცა.
კლიმენტ მამფორია 25 წლის სტუდენტი იყო, 1938 წელს პირველად რომ დააპატიმრეს. ჩხოროწყუში პედაგოგიურ ტექნიკუმში სწავლობდა. ახალგაზრდა მამაკაცი აღშფოთებული იყო იმით, რაც მის ირგვლივ ხდებოდა - კომუნისტების მიერ შეძლებული გლეხების გაღარიბებით, მათთვის მიწების და პირუტყვის წართმევით.
„ბაბუაჩემს უთქვამს, ეს ბოლშევიკები ყაჩაღები ყოფილან, რა უქნეს ხალხსო... სადაც ეს ითქვა, იქ იყო დაახლოებით 5 სტუდენტი. ერთ-ერთმა ჩეკაში მიიტანა ამბავი. აი სწორედ მაშინ დააპატიმრეს პირველად“, - სტუდენტმა მეგობრებთან ნათქვამი ამ აზრის გამო 3 წელი მოიხადა ციმბირში, უმძიმეს პირობებში, გათავისუფლების შემდეგაც კი, საბჭოთა ხელისუფლება საკუთარ ოჯახში დაბრუნებას უკრძალავდა.
კლიმენტ მამფორიას შვილიშვილი, ლევან მამფორია
ცოტა ხანში თითქოს ცხოვრების უფლება მისცესო - 1946 წელს დაოჯახდა. ორ წელიწადში ვაჟი ეყოლა. ახალგაზრდა მამაკაცს განათლების სურვილი გადასახლებისას არ დაკარგვია. პირიქით, რუსულის ცოდნა განამტკიცა და რადგან ენას უკვე კარგად ფლობდა, უმაღლეს სასწავლებელში ჩასაბარებლად მომზადება დაიწყო. ჰქონდა სურვილი, რუსეთში ოჯახთან ერთად წასულიყო და განათლებაც მიეღო. გეგმა კვლავ საბჭოთა რეჟიმმა ჩაუშალა. მას ვერ აპატიეს ოდესღაც ნათქვამი განსხვავებული აზრი და ამ ფონზე უმაღლეს განათლებაზე ფიქრი.
1949 წელს, მაშინ როცა ცოლი, ვალენტინა ბებია მეორე ვაჟზე იყო ორსულად, მამფორიების ოჯახში შეჭრილმა საბჭოთა ჯარმა ყველაფერი შეცვალა, ამჯერად სამუდამოდ:
„ჩეკისტები შემოცვივდნენ სახლში, დილით ადრე გამთენიისას, კერიის ცეცხლს რომ ეძახიან, იქ იჯდა ბაბუა და წერდა საგამოცდო თემებს რუსულად. როგორც კი ჩეკისტებმა კარი შემოანგრიეს, ბაბუა ინსტიქტურად წამოხტა თურმე ფეხზე. ბებიაჩემი მიყვებოდა ამას და მახსოვს თქვა, რომ ბაბუამ ცეცხლში გადაყარა ეს ყველაფერი, აწი აღარ დამჭირდება, ისევ დამიჭირესო“, - ყვება კლიმენტ მამფორიას შთამომავალი.
აბიტურიენტი, რომელიც განათლების მისაღებად ემზადებოდა, კვლავ გადასახლებაში აღმოჩნდა, ამჯერად დახურულ ქალაქში, სადაც ოჯახისგან ცნობების მიღებაც კი ეკრძალებოდა, და სადაც ადამიანები ყოველდღიურად შიმშილისგან, ან მძიმე შრომისგან იხოცებოდნენ.
მათ ტყეში ამუშავებდნენ 18 საათი. შვილიშვილი ბაბუის მოყოლილს იხსენებს, რომ ერთ ნაჭერ პურზე ხალხი ერთმანეთს კლავდა, ამიტომ საფრთხე პატიმრებს ყველგან ელოდა.
ერთხელაც, დასუსტებული და გონწასული კლიმენტ მამფორია მიცვალებულებთან ერთად გადააგდეს. ეგონათ, ისიც დაიღუპა. სრულიად შემთხვევით აღმოაჩინა ერთმა მეგობარმა, რომ ჯერ კიდევ სუნთქავდა.
კლიმენტი მამფორიას შვილიშვილს ბაბუის ერთი ფოტო შემორჩა, სადაც ის ძაღლის ბეწვის ქურქით ჩანს, რამდენიმე მეგობართან ერთად. პატიმრები საკუთარი ხელით კერავდნენ ქურქს, რომ მკაცრი ზამთრისთვის გაეძლოთ:
„რამდენჯერ მკვდარი ძაღლი უნახავთ თურმე და დასწრებაზე იყოო მისი ხორცის ჭამა. თანაც ესეც კი იკრძალებოდა“, - იხსენებს ლევან მამფორია ბაბუის მოყოლილს.
მართალია გადასახლებას გადაურჩა, მაგრამ არანაკლებ მძიმე პირობებში მოუწია ცხოვრება კლიმენტი მამფორიას საქართველოში დარჩენილ ცოლ-შვილს.
იმ დილით, როცა ახალგაზრდა მამაკაცი საკუთარ სახლში დააპატიმრეს, 22 წლის ფეხმძიმე ცოლი, ჩვილ ბავშვთან ერთად იძულებული გახდა აკვნით ხელში გაქცეულიყო ტყეში.
ფოტოზე: კლიმენტ მამფორია მარჯვნიდან მეორე. ფოტო გადაღებულია გადასახლებისას
„როცა ბაბუა მეორედ წაიყვანეს, ზამთარი იყო, იანვარ-თებერვალი. საშინელი სიცივე, წელამდე თოვლი...ბებიაჩემმა იცოდა, რომ თავადაც დაიჭერდნენ. მეუბნებოდა, მშობლიურ სახლშიც ვერ წავედიო დაჭერის შიშით. არადა თავისი სახლი იყო ახლოს, კილომეტრ-ნახევარში. როგორც კი გაიყვანეს ბაბუაშენი, სადღაც ნახევარ საათში მოცვივდნენო ეს კომკავშირლები, პარტიული აქტივისტები და ეგრევე დაიწყესო ღობის აყრა. ისმოდაო საქონლის ბღავილი. საქონელი გაიფანტაო, აქეთ-იქით. მერე დაიწყესო სახლის დაშლა. ეს არისო „სახელმწიფოს მტრის ოჯახი“ და თქვენ სახლი არ გინდათო. ერთ-ერთმა მათგანმა მითხრაო წადი, შენც გაიქეცი აქედან, თორემ მოვლენო შენს დასაჭერადაცო. აკვანს მოვკიდე ხელი და გავიქეცი ტყეშიო. ფეხმძიმე ქალმა, ზამთარში, 3 დღე გაატარა ტყეში“.
ვალენტინა ბებიამ საბოლოოდ ნათესავის სახლში ჩუმად იმშობიარა. რადგან იდევნებოდა, იძულებული გახდა შვილები მშობლებისთვის დაეტოვებინდა და დასთან ერთად სამუშაოდ გაგრაში წასულიყო. განათლებით პედაგოგმა დებმა გვარი შეიცვალეს და დაწყებითი კლასების მასწავლებლად დაიწყეს მუშაობა. ასე გავიდა 5 წელი.
„ასე იტყოდა ბებიაჩემი, სტალინი რო ჩაძაღლდაო, სტალინის სურათი სკოლიდნ ჩუმად ჩამოვხსენი და ფსოუში გადავაგდეო. სტალინის სიკვდილიდან 6 თვეში დავბრუნდი სახლშიო. პედაგოგად უკვე იქვე, მეზობელ სოფელში გააგრძელა მუშაობა. მამაჩემი ეს პერიოდი სახლში იყო და ბებია-ბაბუა და დეიდა ზრდიდა და სულ ეშინოდათ თურმე. მამაჩემს მთელი ცხოვრება ჰქონდა ფორმიანების შიში. მაშინ ჩეკისტები ცხენით დადიოდნენო და როგორც კი დავინახავდით ვიღაცა ცხენით მოდიოდაო, და როგორც კი ასეთი კაცი გამოჩნებოდა, დეიდაჩემი მომკიდებდა ხელს და ხევში ვიმალებოდით, სანამ არ ჩაივლიდაო“, - იხსენებს ბებიის მოყოლილს ლევან მამფორია.
20 წელზე მეტი ხანი დაჰყო კლიმენტ მამფორიამ პატიმრობაში, სადაც სიკვდილს არაერთხელ გადაურჩა ისევ პატიმრების დახმარებით. მან ერთ-ერთი ასეთი მეგობარი ქალი ცოლად შეირთო, რაც საქართველოში დარჩენილმა მეუღლემ არ აპატია. ბაბუასთან მხოლოდ შვილიშვილები მეგობრობდნენ.
ლევან მამფორია ამბობს, რომ ბაბუამისი ღრმად მოხუცი გარდაიცვალა სამარაში, მეორე ცოლისგან შეძენილი ქალიშვილის სახლში. იქვეა დაკრძალულიც. რაც შეეხება ვალენტინა ბებიას, ის სიკვდილის ბოლომდე ჩხოროწყუში ცხოვრობდა. გარდაიცვალა 87 წლის ასაკში.