აფხაზური გვარი მეტი უფლებებისთვის?
ოკუპირებულ აფხაზეთში მცხოვრებ ქართველებს აფხაზური
გვარის მიიღების შემთხვევაში სოხუმი ე.წ. მოქალაქეობას და ახალ
პასპორტს სთავაზობს. დე ფაქტო ხელისუფლება ამ პროცესს მეგრელებისთვის
ძირძველი აფხაზური გვარების დაბრუნებას უწოდებს.
„ლაივპრესის“ გალელი რესპონდენტი ამბობს, რომ მოქალაქეთა ნაწილი აფხაზური გვარის მიღებას თანხმდება. მიზეზი ე.წ. აფხაზური პასპორტის მიღებაა, რომელიც ოკუპირებული ტერიტორიის მცხოვრებისთვის საკუთარი უფლებების გაზრდის და დაცულობის გარანტია.
გალის მცხოვრები „ლაივპრესთან“ სატელოფონო საუბარში ყვება, რომ ასეთი შეთავაზება მანაც მიიღო:
„შემომთავაზეს ჩემი გვარის ემხვარად გადაკეთება. ვუთხარი, არ გავაკეთებ იმას, რაც არ შეშვენის ჩემს შთამომავლობას. მე ამას არასდროს გავაკეთებ, მაგრამ არის კატეგორია, რომლებმაც გააკეთეს ასეთი რამ და ასეთი არაერთია. პასპორტს მიიღებენ, სადაც წერია ეროვნება აფხაზი, და ამით ერთი ნაბიჯით წინ არიან მათი აზრით. თუ აფხაზი ხარ, უფრო მეტი გავლენა გაქვს, უფრო მეტი ფასი გაქვს და ამიტომაც აკეთებენ ამას“, - აცხადებს გალში მცხოვრები რესპონდენტი, რომელსაც ვინაობის გამხელა უსაფრთხოების დაცვის მიზნით არ სურს.
გალში მოქმედი საზოგადოებრივი ორგანიზაციის, „მურზაყანელი აფხაზების საბჭოს“ ინფორმაციით, 400-ზე მეტ გალელს შესაძლებლობა მიეცა დაებრუნებინა აფხაზური გვარი.
გამოცემა „აფხაზია ინფორმი“ ე.წ. საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე ედიშერ ზუხბაზე დაყრდნობით იუწყება, რომ ორგანიზაციის დაარსებიდან ხუთ წელიწადში, საბჭოს აფხაზური გვარების დასაბრუნებლად მიმართა 900-მდე ადამიანმა. ზუხბას განცხადებითვე, საბჭო დაინტერესებულია „აფხაზეთის შიდა ცხოვრებაში გალის რაიონის მცხოვრებთა უსწრაფესი ინტეგრაციით და აფხაზური გვარების აღდგენით“.
აფხაზური წარმომავლობის გვარებს შორის დასახელებულია ანჩაბაძე, აძინბაია, აქიშბაია, ბუთბაია, ინალიშვილი, ქეცბაია, კაკუბავა, ეზუგბაია, ყოლბაია და კიდევ ათზე მეტი გვარი.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბილიკის მთავრობის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატი, ვახტანგ ყოლბაია ამბობს, რომ აფხაზების მხრიდან ასეთი თემების წინ წამოწევა არახალია. სოხუმის მკვიდრის სიტყვებით, გვარების წარმომავლობის საკითხი აქტუალური იყო აფხაზეთის ომამდეც.
„ყოველთვის იყო დავა გვარებზე - ზუხბაია, ბუთბაია, ქეცბაია. სხვათა შორის, ყოლბაია მაშინ ნაკლებად იყო მოხსენიებული. აფხაზები თვლიდნენ, რომ ეს აფხაზური გვარია, ქართველები თვლიდნენ და აბსოლუტურად დასაბუთებულად, რომ ქართული გვარებია. მე არ გამოვდგები ამ საკითხში დიდ ექსპერტად, მაგრამ ბაია არის ქართულად შვილი და ბაია რასაც ურევია, არ შეიძლება იყოს აფხაზური გვარი“, - განუცხადა ვახტანგ ყოლბაიამ „ლაივპრესს“.
მისი სიტყვებით, წლების განმავლობაში იყო შემთხვევები, როცა აფხაზეთში მცხოვრები ქართველები გვარს იცვლიდნენ, რადგან აფხაზებს გარკვეული პრივილეგიები ჰქონდათ. მაგალითად, არ მიჰყავდათ ჯარში და მარტივად ახერხებდნენ უმაღლეს სასწავლებლებში მოწყობას.
იგივე ისტორიულ ფაქტებს იხსენებს გაგრელი ოთარ აძიმბაია, რომელიც ამჟამად ფოთში სკოლის დირექტორია და პარალელურად ქართულ ენასაც ასწავლის. იცის, რომ მისი გვარი აფხაზური წარმომავლობისაა, მაგრამ შეცვლა არასდროს უფიქრია.
აფხაზური ენის კარგად მცოდნეს აქტიური ურთიერთობა აქვს ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებ მეგობრებთან და ნათესავებთან. მიაჩნია, რომ გვარის წარმომავლობა არ არის მნიშვნელოვანი, მნიშვნელოვანია, რომ ყველა საქართველოს მცხოვრებლები ვართ.
„მე პირადად აძიმბაია ვარ. ჩემი ძირი რა თქმა უნდა არის აფხაზური წარმოშობის. ასეთი ადამიანი გალის რაიონში 15-ათასამდე ცხოვრობდა - ტვანბაია, ხინთბაია, ეზუგბაია, ზვანბაია, თარბაია, მიქელბაია, ყოლბაია და უამრავი სხვა. არის თითო-ოროლა შემთხვევა, როცა ადამიანმა მოაშორა გვარს-ია დაბოლოება და აფხაზი გახდა. აფხაზებს უნდათ, რომ ეს მასიური იყოს, მაგრამ ეს ასე არ არის. იმ პერიოდში, როცა უმაღლეს სასწავლებელში ჩარიცხვა ჭირდა, აფხაზად ეწერებოდა მეგრელი კაცი და თამამად ჯდებოდა ფაკულტეტზე, სადაც რუსულად იყო სწავლება. აფხაზები ასეთ ადამიანს პატივს სცემდნენ, რადგან რიცხობრივად იყვნენ ცოტა და მათი გაზრდა მნიშვნელოვანი იყო. იგივეა დღეს“, - თქვა ოთარ აძიმბაიამ.
მისი თქმით, აფხაზებმა უკვე კარგად დაინახეს პრობლემა, რომ აფხაზეთში უმცირესობაში არიან და რეგიონში უცხო ქვეყნის მოქალაქეები მკვიდრდებიან, მათ შორის რუსები. აძიმბაიას განმარტებით, ასეთ ვითარებაში მათ ურჩევნიათ, მონათესავე მეგრელებმა მიიღონ აფხაზური გვარები და ასე გაზარდონ აფხაზების რაოდენობა ოკუპირებულ ტერიტორიაზე.
„ლაივპრესის“ გალელი რესპონდენტი ამბობს, რომ მოქალაქეთა ნაწილი აფხაზური გვარის მიღებას თანხმდება. მიზეზი ე.წ. აფხაზური პასპორტის მიღებაა, რომელიც ოკუპირებული ტერიტორიის მცხოვრებისთვის საკუთარი უფლებების გაზრდის და დაცულობის გარანტია.
გალის მცხოვრები „ლაივპრესთან“ სატელოფონო საუბარში ყვება, რომ ასეთი შეთავაზება მანაც მიიღო:
„შემომთავაზეს ჩემი გვარის ემხვარად გადაკეთება. ვუთხარი, არ გავაკეთებ იმას, რაც არ შეშვენის ჩემს შთამომავლობას. მე ამას არასდროს გავაკეთებ, მაგრამ არის კატეგორია, რომლებმაც გააკეთეს ასეთი რამ და ასეთი არაერთია. პასპორტს მიიღებენ, სადაც წერია ეროვნება აფხაზი, და ამით ერთი ნაბიჯით წინ არიან მათი აზრით. თუ აფხაზი ხარ, უფრო მეტი გავლენა გაქვს, უფრო მეტი ფასი გაქვს და ამიტომაც აკეთებენ ამას“, - აცხადებს გალში მცხოვრები რესპონდენტი, რომელსაც ვინაობის გამხელა უსაფრთხოების დაცვის მიზნით არ სურს.
გალში მოქმედი საზოგადოებრივი ორგანიზაციის, „მურზაყანელი აფხაზების საბჭოს“ ინფორმაციით, 400-ზე მეტ გალელს შესაძლებლობა მიეცა დაებრუნებინა აფხაზური გვარი.
გამოცემა „აფხაზია ინფორმი“ ე.წ. საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე ედიშერ ზუხბაზე დაყრდნობით იუწყება, რომ ორგანიზაციის დაარსებიდან ხუთ წელიწადში, საბჭოს აფხაზური გვარების დასაბრუნებლად მიმართა 900-მდე ადამიანმა. ზუხბას განცხადებითვე, საბჭო დაინტერესებულია „აფხაზეთის შიდა ცხოვრებაში გალის რაიონის მცხოვრებთა უსწრაფესი ინტეგრაციით და აფხაზური გვარების აღდგენით“.
აფხაზური წარმომავლობის გვარებს შორის დასახელებულია ანჩაბაძე, აძინბაია, აქიშბაია, ბუთბაია, ინალიშვილი, ქეცბაია, კაკუბავა, ეზუგბაია, ყოლბაია და კიდევ ათზე მეტი გვარი.
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბილიკის მთავრობის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატი, ვახტანგ ყოლბაია ამბობს, რომ აფხაზების მხრიდან ასეთი თემების წინ წამოწევა არახალია. სოხუმის მკვიდრის სიტყვებით, გვარების წარმომავლობის საკითხი აქტუალური იყო აფხაზეთის ომამდეც.
„ყოველთვის იყო დავა გვარებზე - ზუხბაია, ბუთბაია, ქეცბაია. სხვათა შორის, ყოლბაია მაშინ ნაკლებად იყო მოხსენიებული. აფხაზები თვლიდნენ, რომ ეს აფხაზური გვარია, ქართველები თვლიდნენ და აბსოლუტურად დასაბუთებულად, რომ ქართული გვარებია. მე არ გამოვდგები ამ საკითხში დიდ ექსპერტად, მაგრამ ბაია არის ქართულად შვილი და ბაია რასაც ურევია, არ შეიძლება იყოს აფხაზური გვარი“, - განუცხადა ვახტანგ ყოლბაიამ „ლაივპრესს“.
მისი სიტყვებით, წლების განმავლობაში იყო შემთხვევები, როცა აფხაზეთში მცხოვრები ქართველები გვარს იცვლიდნენ, რადგან აფხაზებს გარკვეული პრივილეგიები ჰქონდათ. მაგალითად, არ მიჰყავდათ ჯარში და მარტივად ახერხებდნენ უმაღლეს სასწავლებლებში მოწყობას.
იგივე ისტორიულ ფაქტებს იხსენებს გაგრელი ოთარ აძიმბაია, რომელიც ამჟამად ფოთში სკოლის დირექტორია და პარალელურად ქართულ ენასაც ასწავლის. იცის, რომ მისი გვარი აფხაზური წარმომავლობისაა, მაგრამ შეცვლა არასდროს უფიქრია.
აფხაზური ენის კარგად მცოდნეს აქტიური ურთიერთობა აქვს ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებ მეგობრებთან და ნათესავებთან. მიაჩნია, რომ გვარის წარმომავლობა არ არის მნიშვნელოვანი, მნიშვნელოვანია, რომ ყველა საქართველოს მცხოვრებლები ვართ.
„მე პირადად აძიმბაია ვარ. ჩემი ძირი რა თქმა უნდა არის აფხაზური წარმოშობის. ასეთი ადამიანი გალის რაიონში 15-ათასამდე ცხოვრობდა - ტვანბაია, ხინთბაია, ეზუგბაია, ზვანბაია, თარბაია, მიქელბაია, ყოლბაია და უამრავი სხვა. არის თითო-ოროლა შემთხვევა, როცა ადამიანმა მოაშორა გვარს-ია დაბოლოება და აფხაზი გახდა. აფხაზებს უნდათ, რომ ეს მასიური იყოს, მაგრამ ეს ასე არ არის. იმ პერიოდში, როცა უმაღლეს სასწავლებელში ჩარიცხვა ჭირდა, აფხაზად ეწერებოდა მეგრელი კაცი და თამამად ჯდებოდა ფაკულტეტზე, სადაც რუსულად იყო სწავლება. აფხაზები ასეთ ადამიანს პატივს სცემდნენ, რადგან რიცხობრივად იყვნენ ცოტა და მათი გაზრდა მნიშვნელოვანი იყო. იგივეა დღეს“, - თქვა ოთარ აძიმბაიამ.
მისი თქმით, აფხაზებმა უკვე კარგად დაინახეს პრობლემა, რომ აფხაზეთში უმცირესობაში არიან და რეგიონში უცხო ქვეყნის მოქალაქეები მკვიდრდებიან, მათ შორის რუსები. აძიმბაიას განმარტებით, ასეთ ვითარებაში მათ ურჩევნიათ, მონათესავე მეგრელებმა მიიღონ აფხაზური გვარები და ასე გაზარდონ აფხაზების რაოდენობა ოკუპირებულ ტერიტორიაზე.